Język chiński jest w naszym kręgu kulturowym uznawany za kompletną egzotykę. Mówić po chińsku – to powiedzenie oznacza mówienie w sposób trudny do zrozumienia dla większości ludzi. Ba, nawet w języku hiszpańskim hablar en chino – czyli dosłowne tłumaczenie naszego przysłowia, ma dokładnie to samo znaczenie! Według większości, język ten jest wybitnie trudny do nauki i abstrakcyjny. Ale czy w rzeczywistości tak to wygląda? Prezentujemy pewne ciekawostki, które nakreślą obraz chińskiego w naszych głowach i, być może, odczarują trochę to przeświadczenie o jego niezwykłej złożoności.
Język chiński a mandaryński – co warto wiedzieć?
Przede wszystkim, zacznijmy od wyjaśnienia różnic między językiem chińskim, a mandaryńskim. Ta najważniejsza polega na tym, że mandaryński tak naprawdę nie jest oddzielnym językiem, a jedynie dialektem języka chińskiego, który jest przyjętą nazwą ogółu dialektów i odmian używanych w Chinach i innych regionach Azji Wschodniej. Jest też uważany za oficjalny język państwowy Chińskiej Republiki Ludowej i Republiki Chińskiej (Tajwanu).
Dialekt mandaryński jest stosowany przez większość ludności Chin i stanowi podstawę dla języka standardowego, który jest nauczany w szkołach i używany w oficjalnych dokumentach. Oczywiście, pomiędzy językiem chińskim a jego dialektem, są znaczne różnice, natomiast jeżeli chodzi o zapis, obowiązuje ten sam system znaków.
Język chiński obejmuje wiele różnych dialektów, a każdy z nich ma swoje unikalne cechy wymowy, intonacji i akcentu. Mandaryński ma swoją własną charakterystyczną intonację, znaną jako “pięć tonów mandaryńskich”. Ma ona duże znaczenie w zrozumieniu słów, ponieważ w języku chińskim ton może zmieniać ich sens.
Ile słów jest w języku chińskim?
Właściwie, zamiast stawiać sobie to pytanie, powinniśmy odnieść się do rzeczywistości chińskiej. No bo przecież dla Polaka, Niemca czy Anglika tytułowe pytanie jest oczywiste i spodziewają się oni wszyscy odpowiedzi wyrażonej konkretną liczbą. W przypadku języka chińskiego, nie powinniśmy pytać o liczbę słów, a o liczbę znaków.
Ze względu na swoją charakterystyczną formę pisma opartą na znakach, nie jest dokładnie mierzalny w taki sam sposób, jak języki alfabetyczne. W językach takowych słowa można zdefiniować jako kombinacje liter, podczas gdy w języku chińskim pojedynczy znak może mieć znaczenie oraz stanowić samodzielne słowo.
W chińskim istnieje ogromna liczba znaków, ale w praktyce ludzie korzystają z pewnego ich zestawu, najczęściej używanych. Ogólna liczba znaków w standardowym słowniku chińskim wynosi tysiące, ale to tylko ilustracja ich bogactwa. Główny słownik języka chińskiego, “康熙字典” (Kāngxī Zìdiǎn), opublikowany w XVIII wieku, zawierał ponad 47 000 znaków. W codziennej komunikacji i piśmie, ludzie używają znacznie mniejszej liczby znaków. Ważne jest również zrozumienie, że język chiński ma wiele homofonów, czyli znaków o tej samej wymowie, ale różnych znaczeniach. To dodatkowo utrudnia szacowanie liczby wszystkich słów.
Ile znaków zna przeciętny Chińczyk?
W przeciwieństwie do poprzedniego akapitu, w niniejszym mamy dobrą wiadomość. Otóż posiadamy dość dokładną odpowiedź na pytanie, ile znaków zna przeciętny Chińczyk. Poprzednio wspomniane zostało, że główny słownik języka chińskiego podaje łączną liczbę znaków oscylującą w granicach 50 tysięcy. Trzeba wziąć jednak pod uwagę, że 90% chińskich gazet wykorzystuje jedynie około 3500 z nich. Na początku, ta ilość może wydawać się ogromna, ale trzeba zauważyć, że chińskie znaki często przenoszą całe wyrazy i koncepty, a nie tylko pojedyncze litery.
Szacuje się, że aby czytać gazety, zrozumieć większość tekstu i funkcjonować w społeczeństwie, osoba dorosła potrzebuje znajomości około 3 000 do 5 000 znaków. W szkołach chińskie dzieci uczą się około 2 000 znaków do ukończenia szkoły podstawowej i kolejnych 2 000 do 3 000 znaków w szkole średniej.
Chiński alfabet – co warto wiedzieć?
Jak już zostało wyżej objaśnione, w tym języku nie operują pojedynczymi literami, lecz znakami, nazywanymi hanzi. Idąc dalej tym tropem, pismo han to również inny sposób mówienia na alfabet chiński. Kolejność pisania i czytania hanzi ma istotne znaczenie. W przeciwieństwie do tradycyjnych alfabetów, gdzie litery tworzą słowa, w alfabecie chińskim kolejność kresek i elementów wewnątrz znaku decyduje o znaczeniu. Nauka pisma wymaga zapamiętania wielu znaków, a także poprawnej kolejności kresek. Współcześnie istnieją uproszczone wersje niektórych znaków, jednak zachowanie właściwej kolejności wciąż jest kluczowe dla poprawnego zrozumienia. To kompleksowe i piękne pismo jest integralną częścią chińskiej kultury, będąc zarazem wyzwaniem i fascynującym zagadnieniem dla uczących się.
Mamy nadzieję, że niniejszym artykułem udało nam się po krótce wyjaśnić, jaki jest język chiński i czy jest on taki straszny, jak go malują. Jedno jest pewne, jako najczęściej używany język świata na pewno zasługuje na chociażby próbę nauki dla tych, którzy interesują się tym krajem. Studia sinologiczne w ostatnich latach w Polsce również przeżywają rozkwit, oznacza to, że dla tych, którzy chcą, nawet chiński jest możliwy do opanowania na wysokim poziomie.